En sık rastlanan akut ishal nedenleri nelerdir?

Çiğdem Ecevit

Çiğdem Ecevit

Doç. Dr.

Çiğdem Ecevit
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Dr. Behçet Us Çocuk Hastalıkları ve Cerrahisi EAH
Çocuk Gastroenteroloji Hepatoloji ve Beslenme

Çiğdem Ecevit

En sık rastlanan akut ishal nedenleri nelerdir?

Dünya Sağlık Örgütü günlük dışkı sayısının üç ve üzerinde olması dışkı kıvamının bozularak yumuşak ve sıvı görünüm alması olarak tanımlar. Bu yeni doğan döneminde sadece anne sütü alan bebekler için her zamankinden daha sık ve sulu dışkılama olarak tanımlanmaktadır. Yani bir yeni doğan günde 8-10 kez dışkılayabilir ve kıvamı her zaman ki gibiyse normal olarak kabul edilebilir. İshaller sürelerine göre değişik isimler alırlar. Az önce bahsettiğim tanımlamanın 7 günden daha kısa sürmesi Akut İshal olarak bildirilirken, bu sürenin 14 günü aşması veya 1 aya kadar uzaması inatçı ve süreğen ishal olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizde 5 yaş altında ki çocukların yıl da 3 veya 4 kez ishal atağı geçirdikleri belirlemiştir. Ancak bu grubun yüzde 1 kadarı hastane tedavisine ihtiyaç duyacak şekilde etkilenmektedir. İlk 5 yaş grubunda özellikle 1 yaşında ki hastalar daha büyük risk altındadır. Çünkü bu çocuklar kendi kendilerini besleyemezler, suya ulaşamazlar ve susuzluklarını dile getiremezler. Aynı zamanda bağışıklık sistemleri daha zayıftır ve su kaybını daha az ve zor tolere ederler. Dolayısıyla çok çabuk genel durumları bozulabilir ve daha yakın ilgiye ve dikkatli izlem gerektirirler. Akut ishaller en sık olarak enfeksiyoz nedenlerle yani mikroplar nedeniyle oluşur. Bunların yüzde 90 – 95’ini virüs dediğimiz etkenler oluşturur. Daha sonra ise sırasıyla bakteriler ve parazitler yer alır. Virüsler arasında en sık olarak rota virüsler gelmektedir. Rota virüs ishalleri özellikle ilk 5 yaşta ki kış ishallerinin en önemli etkenidir. Ateş, kusma, bol miktarda sulu ve pis kokulu dışkılama en önemli klinik bulgularını oluşturur. Oldukça bulaşıcıdır ve çok hızlı vücuttan sıvı kaybı ile sonuçlanır. Bu nedenle de bu bebeklerin yakından izlemi ve gerekirse kreşe gidiyorlarsa izole edilmeleri önemlidir. Mikrobik nedenler dışında bağırsakla ilintili veya bağırsakla ilintisiz birçok başka nedenle de ishal gelişebilir. Örneğin bağırsak dışı enfeksiyonlar, orta kulak iltihapları, idrar yolu iltihapları ya da gıda zehirlenmeleri ishal ile gelebilir. İlaçlar arasında özellikle antibiyotikler gereksiz yere yazıldığında çok fazla ishalle sonuçlanabilir. İlk 1 yaş altında ki bebekler de gıda alerjileri özellikle de inek sütü protein alerjileri ishal nedeni olabilir. Bazen bir cerrahi sorun örneğin bir apandisitin ilk bulgularından biri ishaldir. Ayrıca bağırsaktan emilim ve sindirim bozukluklarıyla giden bir takım hastalıklarda bize akut ishalle başvurabilir, ancak bunlar çoğunlukla inatçı ve süreğen ishale dönüşürler.